In de kern komt perfectionisme erop neer dat je je niet vrij voelt volledig jezelf te zijn. Dat je constant het idee hebt dat je dingen moet (van anderen, maar misschien wel vooral van jezelf) en dat je je schuldig voelt wanneer je dat niet doet.
We worden allemaal geboren als een vrij kind, dat puur en met een open blik de wereld in kijkt. Op een bepaald moment in onze kindertijd leren we ons aan te passen aan de omgeving en ons op een sociaal aanvaardbare manier te gedragen. Dat is oké, zo worden we compleet. Perfectionisme ontstaat vervolgens wanneer het brave kind in ons als het ware de overhand krijgt en het vrije kind wegdrukt. Het rationele brein neemt dan volledig de overhand bij het denken, doen en voelen. Het past bij de huidige prestatiegerichte maatschappij, maar is niet alleen van deze tijd. Albert Einstein zei het ooit al:
“De intuïtieve geest is een heilig geschenk en de rationele geest is een trouwe dienaar. We hebben een samenleving gecreëerd die de dienaar eert en het geschenk is vergeten.”
Onwijs zonde, want prachtige eigenschappen als creativiteit, flexibiliteit, innerlijke rust, energie, niet denken - maar doen, in het moment kunnen zijn, raken op de achtergrond. Perfectionisme brengt mensen uit hun evenwicht, ze zijn constant op zoek naar bevestiging. Een synoniem voor perfectionisme is ook wel bevestigingsdrang.
​
perfectionisme
wanneer is dit een probleem?
Iedereen zal zich, denk ik, in meer of mindere mate in de symptomen herkennen, maar niet bij iedereen is het eerder beschreven evenwicht zoek. Het wordt een probleem wanneer het patroon van perfectionisme je belemmert jezelf te zijn. Het streven naar perfectie kan verlammend werken en je beletten om trots te zijn op wat je al bereikt hebt. De angst voor afwijzing of om niet goed genoeg te zijn, kan je afremmen in je persoonlijke en professionele groei. Zelfopoffering kan leiden tot uitputting en gebrek aan zelfzorg.
En het 'moeten-syndroom' maakt dat je keuzes maakt gebaseerd op externe verwachtingen, in plaats van de keuzes die werkelijk bijdragen aan jouw welzijn.
Allemaal dingen waarvan je je kunt voorstellen dat ze niet bepaald bijdragen aan het gevoel van vrijheid en geluk. Integendeel.
"het streven naar perfectie kan verlammend werken en je beletten om trots te zijn op wat je al bereikt hebt"
symptomen
Er zijn tien symptomen van perfectionisme die mensen, die last hebben van het belemmerende patroon van perfectionisme, in meer of mindere mate zullen herkennen.
Het lukt je niet om jezelf te accepteren zoals je bent en je daarbij gewoonweg oké te voelen.
Omdat je hiervoor afhankelijk bent van anderen, wil je door iedereen aardig gevonden worden.
Hierbij vergeet je je eigen grenzen en is ‘nee’’ zeggen erg moeilijk.
Bevestigingsdrang
Je voelt je minder belangrijk dan anderen,
of zelfs misschien wel helemaal niet belangrijk.
Je kijkt op tegen je partner, je broers, je zussen en ook je collega’s en vrienden.
Laag zelfbeeld
Controle moet! Controle geeft je houvast.
Je kunt moeilijk delegeren op je werk of dingen uit handen geven in het huishouden.
Jij doet het simpelweg beter dan je collega of partner.
Controledrang
‘’Iets’’ houdt je tegen om zaken aan te pakken en zorgt voor uitstelgedrag. Het is meer dan geen zin hebben: je krijgt het gewoon niet voor elkaar, hoe graag je het eigenlijk ook gedaan wilt hebben. Het kan ook dat je juist last hebt van het tegenovergestelde: je doet alles meteen, uit angst dat er anders misschien iets tussen komt.
Uitstelgedrag of juist alles direct aanpakken
Je hebt een groot verantwoordelijkheidsgevoel en neemt daardoor vaak (te) veel taken voor je rekening, ook taken en verantwoordelijkheden die duidelijk bij anderen horen, zoals collega’s of gezinsleden.
Te groot verantwoordelijk-heidsgevoel
Een 8 is eigenlijk niet goed genoeg...
Je loopt op je tenen om te voldoen aan de kwaliteitseisen die je jezelf hebt opgelegd.
Jouw lat ligt hoog, ook voor minder belangrijke zaken.
Hoge kwaliteitseisen
Je voelt een diepgewortelde angst om te falen en misschien ervaar je ook andere angsten zoals bindingsangst, verlatingsangst. Je kunt je erg onzeker voelen of blokkades voelen, vooral in stressvolle situaties.
Faalangst en/of andere angsten
Je bent erg goed in piekeren.
Dit gebeurt zowel overdag als 's nachts over allerlei zaken en mensen, vooral ook over jezelf.
Dit kan slecht slapen en stress als gevolg hebben.
Veel piekeren
en denken
Je kunt moeilijk keuzes maken, want ‘’kiezen is verliezen’’.
Je blijft lang wikken of wegen, voordat je een keuze maakt. Een keuze maken, vind je stressvol. Of het nu gaat om wat je zult eten in het restaurant of het al dan niet accepteren van een nieuwe baan, jij hebt er moeite mee.
Moeite met het maken van keuzes
Je gaat makkelijk over je grenzen heen.
Als je ziek bent, ga je bijvoorbeeld toch gewoon naar je werk.
Lichamelijke klachten negeer je, totdat je letterlijk ‘’opgebrand’’ bent van het altijd maar doorgaan en het niet opgeven, wat er ook gebeurt. Je hebt misschien wel eens te maken gehad met een burn-out.
Nooit opgeven,
wat er ook gebeurt
Over ocp
OCP staat voor Ontwikkelingsgericht Coachen van Perfectionisme. Het patroon van perfectionisme ontstaat onbewust; er is volgens mij niemand die tegen zichzelf zegt ‘vandaag ga ik het mezelf eens even lekker moeilijk maken’ en toch is dat wat er gebeurt. Het is vervolgens heel moeilijk om vanuit het bewuste, met je verstand, dit patroon te doorbreken. Probeer maar eens tegen jezelf te zeggen dat piekeren niet helpt, mij is het nog nooit gelukt om het dan ook te laten stoppen.
OCP is een heel creatieve en krachtige methode, ontwikkeld door Marcel Hendrickx (zie hiernaast een afbeelding van zijn boek), waarmee dit patroon vanuit het onbewuste wordt doorbroken. En om daar te komen, gebruiken we de verbeelding. We gaan er binnen de OCP van uit dat er ‘iets’ in de persoon die last heeft van het belemmerende patroon is dat dit patroon aanstuurt, en dat ‘iets’ krijgt een vorm en een naam. Zie het maar als een metafoor voor de linkerhersenhelft, het cognitieve brein. En dat deel mag gaan samenwerken met het vrije kind dat ik eerder noemde. Ook dit deel gaan we verbeelden en ook dit deel krijgt een vorm en een naam. Dit deel is een metafoor voor de rechterhersenhelft, het emotionele brein. Die twee delen (oftewel hersenhelften) gaan we harmonisch laten samenwerken. Dan verdwijnt het oude patroon van perfectionisme en dan ontstaat er een nieuw patroon. Dat vertrekt vanuit ‘ik ben helemaal oké zoals ik ben’.
Ik weet dat het vaag klinkt, dat vond ik zelf ook toen ik het voor het eerst hoorde. Hoe het precies werkt weet ik niet, maar dat het werkt heb ik zelf mogen ervaren. Heel bijzonder vind ik het.
